Wist je dat er meer dan 100 verschillende champagne soorten bestaan, elk met hun eigen unieke smaakprofiel en karakter?
Voor beginners kan het ontdekken van de wereld van champagne overweldigend zijn. Van Brut tot Demi-Sec, van Blanc de Blancs tot Rosé - de verschillende champagnesoorten namen en stijlen lijken eindeloos. Bovendien spelen de champagne druif soorten een cruciale rol in het bepalen van de smaak en kwaliteit. Chardonnay, Pinot Noir en Pinot Meunier vormen samen de heilige drie-eenheid van druivenrassen die de basis vormen voor de meeste champagne soorten merken.
In deze gids nemen we je stap voor stap mee door het bruisende landschap van verschillende champagne soorten. Of je nu een fles voor een speciale gelegenheid zoekt of gewoon je kennis wilt verbreden, na het lezen van dit artikel ben je klaar om met vertrouwen de perfecte champagne te kiezen.
De oorsprong van champagne
De geschiedenis van champagne gaat veel verder terug in de tijd dan de meeste mensen denken. Het verhaal begint niet met bruisende flessen, maar met stille wijnen die langzaam evolueerden tot de diverse champagne soorten die we vandaag kennen.
Van Romeinen tot Dom Pérignon
Al in het jaar 57 voor Christus plantten de Romeinen de eerste wijnstokken in wat nu bekend staat als de Champagne-regio. Ze noemden dit gebied 'Campania', wat 'vlakte' betekent. Deze vroege wijnen verschilden echter aanzienlijk van de huidige champagne - ze waren 'stil' (zonder bubbels) en vaak rood van kleur.
Gedurende de middeleeuwen hielden voornamelijk monniken in kloosters de wijntraditie levend. Wijn werd destijds hoofdzakelijk gebruikt voor religieuze ceremonies, terwijl de monniken geleidelijk hun technieken verfijnden.
Het keerpunt kwam rond 1668, toen Dom Pierre Pérignon (1638-1715) keldermeester werd in de abdij van Hautvillers. Deze perfectionist had een passie voor het maken van uitzonderlijke wijnen. Het koude klimaat in de Champagne-regio veroorzaakte een bijzonder fenomeen: de gisting stopte tijdens de winter, maar herstartte in het voorjaar in de reeds afgesloten flessen. Dit creëerde koolzuurgas en... bubbels!
Dom Pérignon zag de mogelijkheden en experimenteerde met verschillende technieken die nog steeds worden toegepast bij het maken van verschillende champagne soorten:
- Hij verving houten afsluitingen door kurken, waardoor bubbels beter bewaard bleven
- Hij liet dikkere flessen maken om explosies te voorkomen
- Hij perfectioneerde de kunst van het mengen van verschillende wijnen (assemblage)
- Hij werd de eerste wijnmaker die witte wijn produceerde uit blauwe druiven
Waarom alleen wijn uit Champagne zo mag heten
Naarmate de populariteit van champagne groeide, vooral onder Franse koningen en aristocraten, begonnen wijnmakers wereldwijd vergelijkbare mousserende wijnen te produceren. De inwoners van de Champagne-regio vonden dit echter oneerlijk.
Daarom werd in de 20e eeuw de naam "Champagne" wettelijk beschermd. Sindsdien mag alleen wijn die gemaakt is in de officiële Champagne-regio in Frankrijk deze prestigieuze naam dragen. Deze regio heeft strenge regels vastgesteld:
- De wijn moet gemaakt zijn van specifieke champagne druif soorten
- De productie moet volgens de traditionele methode gebeuren
- De wijn moet minimaal 15 maanden rijpen
- Alle productie moet plaatsvinden binnen de grenzen van de Champagne-regio
Dit beschermingssysteem heet 'Appellation d'Origine Contrôlée' (AOC) en garandeert dat je authentieke champagne koopt. Andere landen maken weliswaar uitstekende mousserende wijnen, zoals Cava uit Spanje of Prosecco uit Italië, maar deze mogen zich niet tooien met de naam "Champagne".
Hoe champagne wordt gemaakt
Het productieproces van champagne is een fascinerend samenspel van ambacht, geduld en precisie. Deze zorgvuldige methode bepaalt uiteindelijk de kwaliteit en het karakter van verschillende champagne soorten.
De eerste gisting en assemblage
Het maken van champagne begint altijd met de handmatige oogst. In de Champagne-regio is het gebruik van machines voor het plukken strikt verboden. Dit is noodzakelijk omdat beschadigde druiven oxideren en de smaak bederven.
Hoewel twee van de drie champagne druif soorten (Pinot Noir en Pinot Meunier) blauw zijn, resulteert dit toch in witte wijn. Het geheim zit in het snelle persen waardoor het kleurloze sap minimaal contact heeft met de gekleurde schillen.
Na de eerste gisting in roestvrijstalen tanks ontstaat een stille wijn zonder bubbels. Vervolgens vindt de 'assemblage' plaats - het hart van het champagneproces. Hierbij proeft en mengt de wijnmaker honderden verschillende wijnen om een constante huisstijl te creëren, vergelijkbaar met hoe een parfumeur geuren combineert.
Tweede gisting en bubbels
De echte magie gebeurt tijdens de tweede gisting. De gemengde stille wijn gaat in flessen met een speciale mix van gist en suiker (liqueur de tirage). Na afsluiting met een kroonkurk worden de flessen horizontaal opgeslagen. Gedurende enkele weken eet de gist de suiker op en produceert daarbij twee cruciale elementen: extra alcohol én koolzuurgas dat niet kan ontsnappen – de kenmerkende bubbels.
Rijping, remuage en dégorgement
Nu volgt het wachten. De flessen rijpen minimaal 15 maanden in diepe kelders. De dode gistcellen (droesem) geven langzaam complexe smaken af zoals brood, brioche en noten.
Na de rijping komt het 'remuage'-proces: de flessen worden dagelijks een kwartslag gedraaid terwijl ze geleidelijk van horizontaal naar verticaal worden gebracht. Traditioneel gebeurt dit handmatig door 'remueurs'.
Bij het 'dégorgement' wordt de flessenhals bevroren, waardoor de droesem in een ijsklontje verandert. Bij opening schiet dit er door de druk uit.
Dosage en het bepalen van de stijl
Tenslotte volgt de 'dosage': het aanvullen met een mengsel van wijn en suiker. De hoeveelheid suiker bepaalt of de champagne brut (droog), demi-sec (halfzoet) of doux (zoet) wordt – een cruciale factor die de verschillende champagne soorten namen definieert. Daarna krijgt de fles zijn definitieve kurk, muselet en etiket.
Dit zorgvuldige proces verklaart waarom champagne soorten merken zoveel tijd en toewijding vereisen, maar ook waarom elke slok een bijzondere ervaring is.
De druivenrassen en hun invloed op smaak
Achter elke fles champagne schuilt een zorgvuldig samenspel van druivenrassen, elk met hun eigen unieke bijdrage aan het karakter van de wijn. Deze druivensoorten vormen de bouwstenen van alle verschillende champagne soorten.
Chardonnay: fris en elegant
Chardonnay, de enige witte druif in het champagnetrio, beslaat 31% van de wijngaarden en wordt vaak beschouwd als de edelste variëteit. Deze druif gedijt vooral in de koelere Côte des Blancs op kalkrijke bodems.
In de fles zorgt Chardonnay voor:
- Verfrissende citrus- en groene appelaroma's
- Elegante, subtiele bloemige tonen zoals acacia
- Een kenmerkende mineraliteit afkomstig van de kalkbodem
- De structurele ruggengraat die zorgt dat de smaak lang blijft hangen
Pinot Noir: kracht en structuur
Hoewel Pinot Noir (38% van de wijngaarden) een blauwe druif is, produceert deze toch witte wijn dankzij het snelle persen. Deze druif, die gedijt op de hellingen van de Montagne de Reims, draagt bij aan:
- Kracht en volume in de champagne
- Aroma's van rood fruit zoals kersen en aardbeien
- Structuur die zorgt dat champagne goed kan rijpen
- Complexiteit die zich verder ontwikkelt na jaren rijping
Pinot Meunier: fruitig en toegankelijk
Lang onderschat maar onmisbaar: Pinot Meunier (29%) groeit voornamelijk in de Vallée de la Marne. Deze druif is minder weersgevoelig dan zijn twee broers en verzorgt:
- Vrolijke aroma's van verse vruchten
- Toegankelijkheid en drinkbaarheid op jonge leeftijd
- Een ronde, aangename mondgevoel
- Een uitnodigend, vriendelijk karakter
Wat is een Blanc de Blancs of Blanc de Noirs?
Een Blanc de Blancs ("wit van witten") is gemaakt van 100% Chardonnay. Deze champagnes zijn doorgaans verfijnd en elegant, perfect als aperitief.
Daarentegen bestaat een Blanc de Noirs ("wit van zwarten") uitsluitend uit de blauwe druivenrassen Pinot Noir en/of Pinot Meunier, resulterend in een krachtigere stijl met meer body.
De meeste champagne soorten merken gebruiken echter een combinatie van deze druiven. Deze assemblage creëert balans en complexiteit, waarbij elke druif zijn unieke eigenschappen bijdraagt aan het geheel.
De belangrijkste champagne soorten uitgelegd
Bij het kiezen van een champagne speelt het zoetheidsniveau een cruciale rol in het bepalen van de smaak. Dit wordt bepaald tijdens de dosage, de laatste stap in het productieproces.
Extra Brut en Brut
Extra Brut (0-6 gram suiker per liter) is champagne in zijn puurste vorm met bijna geen toegevoegde suiker. Deze strak minerale stijl is vooral geliefd bij ervaren wijnliefhebbers en perfect bij rauwe oesters. Brut (6-12 gram suiker per liter) is daarentegen veruit de populairste champagne soort. Deze droge maar toegankelijke variant heeft net genoeg suiker om de natuurlijke zuren te balanceren, ideaal als aperitief.
Demi-Sec en Doux
Voor wie niet van droge wijn houdt, biedt Demi-Sec (33-50 gram suiker per liter) uitkomst. Ondanks de naam "half-droog" is deze stijl verrassend zoet met een ronde, fruitige smaak die prachtig combineert met desserts. De Doux (meer dan 50 gram suiker), ooit favoriet bij Russische tsaren, komt tegenwoordig nauwelijks voor.
Rosé champagne
Rosé krijgt zijn verleidelijke roze kleur op twee manieren: door assemblage (witte wijn mengen met rode wijn) of saignée (kort contact tussen druivensap en schillen). Deze fruitige, toegankelijke stijl is perfect voor romantische diners.
Vintage vs. Non-Vintage
De meeste champagne is Non-Vintage (NV), gemaakt van wijnen uit verschillende jaren voor een consistente huisstijl. Daarentegen wordt Vintage champagne (met jaartal) alleen in uitzonderlijke jaren geproduceerd, resulterend in complexere, duurdere flessen die langer bewaard kunnen worden.
Champagne soorten namen en stijlen
Naast zoetheid onderscheiden we ook stijlen als Blanc de Blancs (100% Chardonnay, elegant) en Blanc de Noirs (100% blauwe druiven, krachtig). De herkomstbenaming Grand Cru of Premier Cru op het etiket duidt op druiven uit de beste wijngaarden.
Bekende champagne soorten merken
Grote huizen als Moët & Chandon, Veuve Clicquot en Dom Pérignon zijn wereldwijd bekend, maar kleinere producenten zoals Grower Champagnes bieden vaak verrassende kwaliteit met uitgesproken terroir-expressie.
Conclusie
Nu je bekend bent met de rijke historie en diverse champagne soorten, zal het kiezen van een passende fles ongetwijfeld makkelijker worden. Het bruisende verhaal van champagne strekt zich uit van de Romeinse wijnstokken tot de zorgvuldige productiemethoden die we vandaag kennen. Elke stap in het productieproces draagt bij aan het unieke karakter van deze feestelijke drank.
De druivenkeuze speelt hierbij een essentiële rol. Chardonnay zorgt voor elegantie en frisheid, terwijl Pinot Noir kracht en structuur toevoegt. Pinot Meunier maakt het geheel af met fruitigheid en toegankelijkheid. Deze drie druivenrassen vormen samen de basis voor vrijwel alle champagne soorten merken die we kennen.
Het zoetheidsniveau bepaalt daarnaast grotendeels welke champagne bij welke gelegenheid past. Brut blijft de meest veelzijdige keuze, hoewel liefhebbers van een drogere stijl zeker Extra Brut moeten proberen. Mensen die de voorkeur geven aan een zoetere smaak, kunnen juist uitstekend terecht bij een Demi-Sec.
Bovenal blijft champagne een drank die gemaakt is om van te genieten. Of je nu kiest voor een wereldberoemd merk of een kleinere producent ontdekt, elke fles vertelt zijn eigen verhaal. De volgende keer dat je een winkel binnenstapt, zal je met vertrouwen een keuze kunnen maken tussen de verschillende champagne soorten.
Het proeven van champagne is bovendien een reis die nooit eindigt. Naarmate je meer soorten proeft, zul je subtiele verschillen ontdekken en je persoonlijke voorkeuren ontwikkelen. Dus hef het glas, bewonder de dansende bubbels en geniet van deze koninklijke drank die al eeuwenlang symbool staat voor vreugde en feestelijkheid.
FAQs
Q1. Wat zijn de belangrijkste soorten champagne?
De belangrijkste soorten champagne zijn Brut, Extra Brut, Demi-Sec, Doux en Rosé. Daarnaast zijn er ook speciale stijlen zoals Blanc de Blancs (100% Chardonnay) en Blanc de Noirs (gemaakt van blauwe druiven). De meeste champagnes zijn Non-Vintage, maar er bestaan ook Vintage champagnes van uitzonderlijke jaren.
Q2. Welke champagne is het beste voor beginners?
Voor beginners is een Brut champagne vaak een goede keuze. Deze stijl is droog maar toegankelijk, met net genoeg suiker om de natuurlijke zuren te balanceren. Als je de voorkeur geeft aan iets zoeter, kun je een Demi-Sec proberen. Deze heeft een rondere, fruitigere smaak die veel mensen aanspreekt.
Q3. Wat is het verschil tussen Demi-Sec en Brut champagne?
Demi-Sec champagne is aanzienlijk zoeter dan Brut. Brut bevat 6-12 gram suiker per liter, terwijl Demi-Sec 33-50 gram suiker per liter bevat. Hierdoor heeft Demi-Sec een merkbaar zoetere smaak en is het beter geschikt bij desserts, terwijl Brut veelzijdiger is en vaak als aperitief wordt gedronken.
Q4. Welke druiven worden gebruikt voor het maken van champagne?
De drie belangrijkste druivenrassen voor champagne zijn Chardonnay, Pinot Noir en Pinot Meunier. Chardonnay zorgt voor frisheid en elegantie, Pinot Noir voegt kracht en structuur toe, en Pinot Meunier draagt bij aan de fruitigheid en toegankelijkheid van de wijn. De meeste champagnes zijn een blend van deze drie druivensoorten.
Q5. Wat is het verschil tussen Vintage en Non-Vintage champagne?
Non-Vintage champagne wordt gemaakt door wijnen uit verschillende jaren te mengen om een consistente huisstijl te creëren. Vintage champagne daarentegen wordt alleen geproduceerd in uitzonderlijke jaren en is gemaakt van druiven die in dat specifieke jaar zijn geoogst. Vintage champagnes zijn vaak complexer, duurder en kunnen langer bewaard worden dan Non-Vintage champagnes.
Add comment
Comments