Inleiding
Nu het belang van de wijnbouw en de wijnproducerende sector in Europa steeds belangrijker wordt, is het van cruciaal belang om de mogelijke effecten van klimaatverandering op deze sector te begrijpen. De unieke milieukenmerken van beroemde wijnbouwgebieden in Europa, zoals Bordeaux, Bourgondië, Rhône, Douro, Toscane....., maken deze bijzonder kwetsbaar voor klimaatveranderingen. In de afgelopen jaren is er al een merkbare stijging geweest van de gemiddelde temperaturen tijdens het groeiseizoen in veel wijnbouwregio's in Europa. Er wordt verwacht dat deze trend zich in de toekomst zal voortzetten, aangezien de prognoses voor klimaatverandering wijzen op aanzienlijke veranderingen in temperaturen en neerslagpatronen.
De huidige stand van zaken in de wijnbouw wereldwijd
Wijnbouw en wijnproductie zijn belangrijke economische activiteiten in veel regio's wereldwijd. Volgens de Internationale Organisatie voor Wijnbouw en Wijnbereiding bereikte de totale wijngaardoppervlakte wereldwijd 7,59 Mha. Hoewel Europa concurrentie ondervindt van andere regio's zoals Azië en Noord- en Zuid-Amerika, heeft het nog steeds het grootste wijngaardareaal ter wereld, goed voor 38% van het totaal. De belangrijkste wijnproducerende landen zijn Frankrijk, Italië en Spanje, terwijl China, Chili en Nieuw-Zeeland de afgelopen jaren een aanzienlijke groei hebben doorgemaakt.
Klimaat- en milieufactoren die de Europese wijnbouw beïnvloeden
Het succes van de wijnbouw in Europa is nauw verbonden met specifieke omgevingsfactoren, waaronder het klimaat, de bodem en druivensoorten. Europese wijnbouwregio's onderscheiden zich meestal door hun overheersende omgevingskenmerken, zoals klimaat, bodemtype en geteelde druivensoorten. Zuid-Europese regio's, zoals die in het Middellandse Zeegebied, hebben een typisch mediterraan klimaat met lange, warme en droge zomers. Centraal- en Noord-Europese regio's hebben daarentegen een meer continentaal en vochtig klimaat met mildere en regenachtige zomers. De interactie tussen klimaat en wijnbouw is cruciaal bij het bepalen van de geschiktheid van verschillende druivensoorten en wijntypes.
Fysiologie van de wijnstok en klimaatinvloeden
De groei en ontwikkeling van wijnstokken worden sterk beïnvloed door klimatologische factoren. De duur van elke fenologische fase van de levenscyclus van de wijnstok hangt af van de thermische omstandigheden in elke regio. De lengte van het groeiseizoen is voor elk druivenras direct gerelateerd aan de gemiddelde temperatuur tijdens die periode. Extreme temperaturen, zowel lage als hoge, kunnen nadelige effecten hebben op de fysiologie van de wijnstok, wat leidt tot verminderde productiviteit en kwaliteit. Voldoende zonlicht en zonnestraling zijn ook essentieel voor de groei van de wijnstok en het rijpen van de vruchten, terwijl een te hoge luchtvochtigheid de ontwikkeling van ziektes kan bevorderen.
Projecties van klimaatverandering in de landbouw
Klimaatverandering is een onvermijdelijke uitdaging die de maatschappij de komende decennia moet aangaan. Klimaatmodellen voorspellen aanzienlijke veranderingen in temperatuur- en neerslagpatronen, waarbij de gemiddelde oppervlaktetemperatuur tegen het einde van de eeuw naar verwachting met 1°C tot 6°C zal stijgen. Deze veranderingen zullen niet gelijkmatig zijn en sommige regio's zullen er meer last van hebben dan andere. Noord-Europa kan profiteren van klimaatverandering, met de introductie van nieuwe gewassoorten, een hogere gewasproductie en uitbreiding van geschikte landbouwgebieden. Zuid-Europa daarentegen kan te maken krijgen met waterschaarste en extreme klimaatomstandigheden, wat kan leiden tot lagere opbrengsten, grotere opbrengstvariabiliteit en minder geschikte gebieden voor traditionele gewassen.
Invloed van klimaatverandering op de wijnbouw
Klimaatverandering kan een grote invloed hebben op de wijnbouw en zowel de opbrengst als de kwaliteit van de druiven beïnvloeden. De stijgende temperaturen van de afgelopen jaren hebben al geleid tot veranderingen in de fenologische stadia van wijnstokken, zoals het eerder uitlopen van de knoppen en het eerder rijpen. Deze veranderingen kunnen negatieve gevolgen hebben voor de wijnkwaliteit, omdat druiven kunnen rijpen tijdens warmere periodes, wat leidt tot onevenwichtige wijnen met een hoog alcoholgehalte en een lage zuurgraad. Toekomstige projecties voor klimaatverandering wijzen op een verdere stijging van de temperatuur, wat deze effecten kan verergeren. Bovendien kunnen regio's in Zuid-Europa te maken krijgen met watertekorten, waardoor het een uitdaging wordt om wijn van hoge kwaliteit te blijven produceren.
Aanpassingsmaatregelen voor klimaatverandering
Aanpassingsmaatregelen zijn cruciaal voor de wijnindustrie om de gevolgen van klimaatverandering te beperken. Aanpassingsmaatregelen op korte termijn kunnen veranderingen in gewasbeheer omvatten, zoals irrigatietechnieken en het gebruik van zonneschermen voor bladbescherming. Deze maatregelen zijn bedoeld om de productie te optimaliseren en druiven te beschermen tegen extreme weersomstandigheden. Op de lange termijn moet een breed scala aan aanpassingsmaatregelen worden overwogen, zoals veranderingen in rassen en landtoewijzing. Het telen van rassen die beter bestand zijn tegen hitte en het gebruik van geschikte onderstammen kunnen wijngaarden helpen om zich aan te passen aan een warmer en droger klimaat. Het verbeteren van irrigatiebeheer, waaronder het gebruik van strategieën voor tekortirrigatie, kan ook de efficiëntie van het watergebruik verbeteren en de vraag naar water verminderen.
Mitigatiemaatregelen voor klimaatverandering
Naast aanpassingsmaatregelen zijn mitigatiestrategieën cruciaal om de gevolgen van klimaatverandering te minimaliseren. Mitigatiemaatregelen zijn gericht op o.a. het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. Landbouwpraktijken, zoals no-till systemen en minimale grondbewerking, kunnen bijdragen aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen in wijngaarden. Deze praktijken bevorderen het vasthouden en vastleggen van koolstof in de bodem, waardoor de koolstofvoetafdruk van de wijnindustrie wordt verkleind. Daarnaast kan het verminderen van het gebruik van fossiele brandstoffen in wijngaardactiviteiten en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen verder bijdragen aan het beperken van klimaatverandering.
Conclusie
Klimaatverandering stelt de Europese wijnbouwsector voor grote uitdagingen. De stijgende temperaturen en veranderende neerslagpatronen kunnen van invloed zijn op de opbrengst en de kwaliteit van de druiven, waardoor de duurzaamheid van wijnproducerende regio's in gevaar komt. Door een combinatie van aanpassings- en verzachtende maatregelen kan de wijnindustrie deze gevolgen echter verzachten en haar levensvatbaarheid op lange termijn garanderen. Door geschikte druivensoorten te selecteren, irrigatiebeheer te verbeteren en duurzame landbouwpraktijken toe te passen, kunnen wijngaarden zich aanpassen aan veranderende klimaatomstandigheden en wijnen van hoge kwaliteit blijven produceren. De toewijding van de wijnindustrie aan duurzaamheid en veerkracht zal cruciaal zijn bij het omgaan met de uitdagingen van klimaatverandering.
Reactie plaatsen
Reacties